سوال اول- در حدیث آمده است که خداوند متعال فرموده من گنج پنهان بودم، پس خواستم که شناخته شوم خلق را آفریدم تا این که شناخته شوم. آیا خداوند از چه کس یا کسانی پنهان بود؟
پاسخ: مقصود این عبارت مجازی است، یعنی ذات در پرده های صفات و تعینات خود مخفی بود.
سوال دوم- با وجود آنکه کامل بودن ذات ازلی از ازل، خلق کائنات چرا به تاخیر افتاد؟
پاسخ: حل این سوال مشکل در این است که این فضل را به مشیت خالق مربوط بدانیم. «یفعل الله ما یشاء» و «یحکم ما یرید». البته قدرت خلق خالق هیچ وقت موقوف نبوده است.
سوال سوم- خلق کردن نوع انسان که برای ظهور و تکمیل اسمای الهی است، چرا دیر انجام شده است؟
پاسخ: نوع انسانی مهم ترین مخلوق خالق است و بنابراین نخست اسباب کائنات به منزلة صدف فراهم شد و پس از آن آدم (علیه السلام) به منزلة دری در آن صدف به عالم وجود آمد.
سوال چهارم- حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) با وجود مقدم بودن بر آدم (علیه السلام) و انبیای دیگر (علیهم السلام) چرا آخر از همه ظهور فرموده اند؟
پاسخ: آدم (علیه السلام) بدایت کمال و خاتم (صلی الله علیه و آله) نهایت کمال است و بدایت مقدم بر نهایت است و دیگر آنکه محمد (صلی الله علیه و آله) مظهر ذات حق است و آدم مظهر صفات او تعالی و انبیای دیگر در وسط قرار دارند، پس ظهور محمد (صلی الله علیه و آله) به تاخیر بنابر کمالات نهایی آن سرور کائنات است.
سوال پنجم- با وجود حقیقت وحدت، تعدد و تکثر در کائنات برای چیست؟
پاسخ: صفات در صورت تعدد و تکثر است و ذات یکی است.
سوال ششم- با وجود نقائص صوری در انسان، تکریم شرافت او در کائنات چطور است؟
پاسخ: تکریم انسان بنابر خواص مجموعی اوست و مهم ترین خاصیت او خاصیت جذب انوار الهی است.
سوال هفتم- عالم به کدام صفت خداوندی مورد خلق واقع شده است؟
پاسخ: از صفت جمال.
سوال هشتم- در محبت خداوندی چه روشی اقرب الی الصواب است؟
پاسخ: رجاء.
سوال نهم- اولین چیز بزرگ که خداوند متعال آن را ظاهر ساخت، چه بوده است؟
پاسخ: با اختلاف روایات، روح محمدی (صلی الله علیه و آله)، یا عقل، یا نور، یا قلم و هر چهار بنابه دلایلی از یک جوهر است.
سوال دهم- روح از صفات حق است یا از ذاتش؟
پاسخ: به قول بعضی از نور ذات و به قول بعضی از صفت جمال و جلال، حضرت نجم الدین کبری از ابوبکر واسطی نقل کرده است که او گفته است: دو صفت جمال و جلال حق با یکدیگر برخورد کردند و از آن برخورد روح انسان تولد یافت.
منبع رساله پرسش و پاسخ- میر سید علی همدانی