ای عزیز هر چه مرد را به خدا رساند، اسلام است و هرچه مرد را از راه خدا بازدارد کفر است؛ و حقیقت آن است که مرد سالک، خود هرگز نه کفر باز پس گذارد و نه اسلام که کفر و اسلام دو حال است که از آن لابدّ است مادام که با خود باشی. اما چون از خود خلاص یافتی، کفر و ایمان اگر نیز تو را جویند در نیابند. ای عزیز بدان که، راه خدا نه از جهت راست است و نه از جهت چپ، و نه بالا و نه زیر، و نه دور و نه نزدیک، راه خدا در دل است و یک قدم است. مگر از مصطفی علیه السلام نشنیده ای که او را پرسیدند: «خدا کجاست؟» گفت: «در دل بندگان خدا.» دل طلب کن که حج، حج دل است. ای عزیز حج صورت، کار همه کس باشد؛ اما حج حقیقت نه کار هر کسی باشد. در راه حج زر و سیم باید فشاندن، در راه حق جان و دل باید فشاندن. این که را مسلم باشد؟ آن را که از بند جان برخیزد. جمال کعبه نه دیوارها و سنگ هاست که حاجیان بینند، جمال کعبه آن نور است که به صورت زیبا، در قیامت آید و شفاعت کند از بهر زایران خود. ای عزیز، هرگز در عمر خود یک بار حج روح بزرگ کرده ای؟ مگر که این نشنیده ای که بایزید بسطامی می آمد، شخصی را دید گفت:«کجا می روی؟» گفت: »به خانه ی خدای تعالی.» بایزید گفت: »چند درم داری؟» گفت: «هفت درم دارم.» گفت: «به من ده و هفت بار گرد من بگرد و زیارت کعبه کردی.» چه می شنوی!!!
محراب جهان،جمال رخساره ی ماست سلطان جهان در دل بیچاه ی مـــــاستشــور و شـــر و کفـــر و توحیـــد و یقیـــن در گوشه ی دیده های خونخواره ی ماستای دوست جوابی دیگر بشنو: راه پیدا کردن واجب است؛ اما راه خدای تعالی در زمین نیست، بلکه در بهشت و عرش نیست؛ طریق الله در باطن توست؛ طالبان خدا او را در خود جویند، زیرا که او در دل باشد و دل در باطن ایشان باشد. تو را این عجب آید که هرچه در آسمان و زمین است، همه خدا در تو بیافریده است، و هر چه در لوح و قلم و بهشت آفریده است، مانند آن را در نهاد تو آفریده است؛ هر چه در عالم الهیست، عکس آن در جان پدید کرده است. در هر فعلی و حرکتی در راه حج، سرّی و حقیقی باشد؛ اما کسی که بینا نباشد، خود نداند. طواف کعبه و سعی و احرام و .....در همه احوال هاست. هنوز قالب نبود و کعبه نبود که روح ها به کعبه زیارت می کردند. دریغا که بشریت نمی گذارد که به کعبه ی ربوبیت رسیم! و بشریت نمی گذارد که ربوبیت، رخت بر صحرای صورت نهد! هر که نزد کعبه ی گل رود خود را ببیند و هر که به کعبه ی دل رود خدا را ببیند. ان شاءالله تعالی که به روزگار دریابی که چه گفته می شود! ان شاءالله که خدا ما را حج حقیقی روزی کند.
عین القضات همدانی