چرا ادعیه ماثوره از اهل بیت عصمت و طهارت مثل صحیفه سجادیه و جوشن کبیر و ... به کریمه ”بسم الله الرحمن الرحیم” افتتاح نشده اند ؟ علت عدم افتتاح آنها بدین کریمه ، احترام به حفظ حدود قرآنست که مبادا توهم و تفوه شود که ادعیه ماثوره بخصوص ادعیه طوال ، با آن فصاحت و بلاغتی که دارند از سور قرآنی اند .
ولی بحکم این حدیث شریف ” کل امر ذی بال لم یذکر فیه ” بسم الله الرحمن الرحیم ” فهو ابتر ”
ما نیز شرح دعای ندبه را با نام و یاد خدا و با آیه شریفه ” بسم الله الرحمن الرحیم ” شروع می کنیم ولی یادآور می شویم که ” بسم الله الرحمن الرحیم ” جزء دعا نمی باشد .
دلایل شروع کارها با ” بسمله ” :
تیمن و تبرک جستن از نام خداوند ، چنان که خواندن آیاتی چند از قرآن کریم در شروع کارهای بزرگ نیز مرسوم بوده و هست .
در نامگذاری ها ، هنگامی که دنبال نامی می گردیم ، معمولاً نخست ، نام عزیز ترین و نزدیک ترین کس ، در نظرمان می آید ، چنان که در نامگذاری موسسه و یا بنیاد و بنایی ، نام عزیز ترین افرادمان را بر آن می بینیم .
دیگر اینکه نام کسی یا چیزی به ذهن ما تبادر می کند که کاملاً مورد قبول و ایمان ماست و ای بسا که منشاء ” بسمله ” گفتن نیز همین باشد .
در بسیاری موارد که کاری دشوار یا مهم در پیش داریم ” بسمله ” را برای طلب یاری از ذات اقدس الهی استفاده می کنیم .
گاه ”بسمله” را بجای آیه استعاذه یعنی ” اعوذ بالله من الشیطان الرجیم” به کارمی بریم ومعنای آن را اراده می کنیم .
گاه در هنگام شگفت زدگی و دیدن پدیده ای شگفت انگیز ” بسمله ” می گوییم و تعجب خویش را با ” بسمله ” ابراز می کنیم .
آن گاه که بیم داریم کاری به پایان نرسد ، از ” بسمله ” برای اطمینان از اتمام آن کار استفاده می کنیم ، چنانکه پیامبر اکرم (ص) فرموده اند : ” کل امر ذی بال لم یبدء فیه بسم الله الرحمن الرحیم فهو ابتر ”
گاه بیم داریم و مضطرب و نگرانیم و ” بسمله ” را برای یافتن آرامش می گوییم ، چنانکه قرآن می فرماید : ” الا بذکرالله تطمئن القلوب ”
دلیل دیگر جاودانگی اعمال ، بلکه خود آدمی است
اسماء خدا هم علامتهای ذات مقدس اوست و آنچه انسان و بشر می تواند از ذات مقدس حق تعالی یک اطلاع ناقص پیدا کند آن از اسماء حق است . خود ذات مقدس حق تعالی یک موجودی است که دست انسان از او کوتاه است ... همه عالم اسم الله است تمام عالم ، چون اسم نشانه است ، همه موجوداتی که در عالم هستند اینها نشانه ذات مقدس حق تعالی هستند .
الله یک جلوه جامع است یک جلوه ای از حق تعالی است که جامع همه جلوه هاست که رحمان و رحیم از جلوه های این جلوه است ، ” الله” جلوه حق تعالی است و رحمان و رحیم از جلوه های این جلوه است .رحمان با رحمت و با رحمانیت همه موجودات را ایجاد کرده است و این رحمت است ، اصل وجود رحمت است ، حتی آن وجودی که به موجودات شریر هم اعطا شده باز رحمت است ...
بنام آن که آغاز و انجام و پیدا وپنهان است ، و یکتای همه و همه بیکران است ، و نه این است و نه آن است و هم این است و هم آن است .
همی گوید حسن حسن زاده آملی که کریمه ” بسم الله الرحمن الرحیم ” مفتتح همه کتب آسمانی پیامبران است همانگونه که باب رحمت ورودی مدینه حکمت قرآن فرقان ، و بزرگ ترین آیت آن و جزء هر سوره ، مصدر بدان است ، و این صحیفه نور در بیان برخی از راز گشایش آن است ، و معارف روح پرور آن مقربان است و قضای مبرم ذلک تقدیر العزیز العلیم ...