کره سماوی عبارت است از یک کره تخیلی بزرگ بی انتها که «زمین» را در برگرفته و به نظر می رسد که کلیه اجرام آسمانی به آن چسبیده اند. «استوای سماوی» نیز تصویری است از استوای زمین روی کره سماوی به همین ترتیب «قطبین سماوی» تصویری از قطب شمال و جنوب جغرافیایی زمین ، بر روی کره سماوی می باشد. «دایرة البروج» یا دایره گرفتگی می تواند تصویر مدار گردش زمین بر روی کره سماوی باشد و یا به تعبیری ، مسیر عبور سالیانه خورشید در آسمان (این مسیر دارای انحراف 4/23 درجه ای نسبت به استوای سماوی است، که خود معلول انحراف 4/23 درجه ای محور زمین می باشد). «قطبین دایرة البروج» محل تلاقی کره سماوی و خط فرضی است که عمود بر مرکز دایرة البروج ترسیم شده است
دائره استوای سماوی در نوشته های پیشینیان به نام ((معدل النهار)) شهرت دارد و منطقه عظیمه حرکت شبانه روزی ماه و ستارگانست که در نظر ظاهری ما از مشرق به مغرب در حرکتند. این حرکت در علم هیئت، حرکت نخستین نام دارد. دایره شمسیه، عظیمه منطقه البروج است. این دایره موازی استوای سماوی و از مدارات عرضی آن نیست، بلکه مایل از آن است. تفاوت فاصله این دو را میل کلی گویند. میل کلی به تدریج رو به انتقاض می رود یعنی مقدار آن کم می شود بدین وجه که دایره استوای سماوی ثابت و دایره منطقه البروج به سوی آن در حرکت است. مقدار نقصان میل کلی در هر سال شمسی به تحقیق 468/0 ثانیه است. مقدار میل کلی به رصد اقدمین بیست و چهار درجه بوده است و رصد دیگران پس از آنان نقصان آنرا نشان می دهد غرض اینکه وقتی دایره استوای سماوی در سطح دایره شمسیه قرار گیرد و با او متحد شود آب همه جای کره را فرا می گیرد و روزگار این دوره آدمیان بسر می آید و پایان می یابد و دوباره دایره شمسیه از دایره استوای سماوی انفتاح می یابد به شمال و یا جنوب و دوره جدید خلقت آدمیان پیش می آید.
" وَ الْأَرْضِ و َمَا طَحَاهَا "
قسم به زمین و کسى که آن را گسترانیده است..
در خصوص "دحوالارض" مطالب زیادی در کتب روایی شیعه و سنی آمده است و آنچه از روایات به دست مىآید، روز ۲۵ ذىالقعده یکی از مهمترین روزها در طول سال است که علاوه بر روز هبوط آدم (ع) و میلاد نورانی حضرت ابراهیم(ع) و حضرت مسیح(ع)، روزی است که خداوند متعال برای گل سرسبد خلقت خود یعنی بشر، رحمت و برکت خود را گستراند و از نقطه کعبه خشکی را در سراسر کره زمین پخش نمود. در حقیقت روز دحوالارض، روز گسترش خشکی در زمین و آماده شدن آن برای زندگانی مادی و دنیوی بشر است و از ناحیه معصومین(ع) بزرگداشت این روز بسیار سفارش شده و شایسته است هر فردی در این روز که یادآور شروع نزول رحمت الهی است، خداوند را بر تمامی نعمتهایی که قابل شمارش نیستند، شکرگزاری نماید؛ «و ان تعدوا نعمة الله لا تحصوها».
جالب این است که در دعاهی مأثوره در مورد روز دحوالارض، از آن به دحوالکعبه یاد شده است. در این دعی شریف آمده است: «اللهم داحی الکعبة... اسئلک فی هذاالیوم من ایامک التی اعظمت حقها...» خدایا!ی پهن کننده خانه کعبه! از تو درخواست مىکنم در این روز که حقوق و اهمیت آن را برای عباد، بزرگ شمردهای... و این تعبیر بیانگر یک حقیقت بسیار مهم است و آن اینکه کره خاکی و زمین حقیقتی غیر از امتداد و بسط کعبه نیست. خداوند کعبه را به عنوان «اول بیت وضع للناس» قرارداد و پس از آن نقطه کعبه را به نقاط مختلف کره زمین بسط داد و گستراند. آنگاه در ادامه همین دعا و در وصف کعبه گسترش یافته مىفرماید: «و جعلتها عندالمؤمنین ودیعة و الیک ذریعة و برحمتک الوسیلة» در نز مؤمنان امانتی است که باید در قبال آن پاسخگو باشند که چگونه با آن رفتار کردند و حقوقش را حفظ نمودند و برای رسیدن به تو وسیلهای است که از خاک به معراج برسند. لذا سجده بر خاک که نهایت خضوع و ذلت است، بهترین وسیله برای اوج و عروج است و در مقابل، زمین نیز واسطهای است برای نزول رحمت الهی و شاید به همین مناسبت باشد که مطابق برخی روایات، روز دحوالارض روز قیام حضرت حجت(عج) ذکر شده است.