تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم
منبع: سرالصلوه – امام خمینی
بدان که چنانچه از برای انسان مقامات و مدارجی است که به اعتبار او را دارای دو مقام دانند: یکی مقام دنیا و شهادت و دیگر مقان آخرت و غیب. که یکی ظلّ رحمان و دیگری ظلّ رحیم است و به حسب این اعتبار، در ظلّ و مربوب جمیع اسماء ذی ظل، و ربّ در حیطه دو اسم «رحمان» و « رحیم» واقع است چنانچه جمع فرموده در آیه شریفه (بسم الله الرحمن الرحیم) و عرفا گویند:(ظهر الوجود ببسم الله الرحمن الرحیم). و این دو مقام در انسان کامل از ظهور مشیّت مطلقه از مکامن غیب احدی تا مقبض هیولا، یا مقبض ارض سابع، که حجاب انسانیت است به طریقه عرفای شامخین - این یکی از دو قوس وجود است- و از مقبض تراکم فیض تا منتهی النهایه ی غیب مشیت و اطلاق وجود –و این قوس دوم است- می باشد. پس انسان کامل به حسب این دو مقام یعنی مقام شهادت و ظهور به رحمانیّت، و مقام غیب و ظهور به رحیمیّت تمام دایره وجود است:«ثم دنی فتدلّی فکان قاب قوسین او ادنی»
و یکی از این دو حقیقت «لیله القدر» و سرّ آن است، چه که شمس حقیقت در حجاب تعینات است، و دیگر حقیقت «یوم القیامه» است، چه که بروز و طلوع آن است از حجاب آنها، و این «شبانه روز الوهی» است.
و به اعتباری دارای سه مقام است: یکی مقام ملک و دنیا، دوم مقام برزخ، سوم مقام عقل و آخرت، و در انسان کامل این سه مقام یکی مقام تعیّنات مظاهر است، و یکی مقام مشیّت مطلقه که برزخ البرازخ است، و به اعتبار مقام عماست، و یکی مقام احدیت جمع اسماست، و در آیه شریفه«بسم الله» اشاره به این سه مقام تواند بود: «الله» که مقام احدیت جمع است، و «اسم» که مقام برزخیت کبری است و تعینات رحمانی و رحیمی مشیّت.